Bir dönem unutulan MATRAK sporu yeniden hayatımızda.

DÖVÜŞ VE SAVUNMADA

GELENEKSEL TÜRK SPORU
  
MATRAK
 
 
 
  
  
TANIMI
 
Geleneksel Türk ata sporu Matrak Osmanlı İmparatorluğunda Padişahlar, Yeniçeriler, Sipahiler ve Osmanlı Saray halkı tarafından Enderûn-ı Hümâyûn Cenk Sanatı olarak öğrenilip uygulanmıştır. Matrak sporu Kılıç, Kalkan , Tomak ve diğer Cenk aletleri yanı sıra aletsiz mücadele ve savunma yöntemlerini içeren eğitim formatlarına sahiptir. Matrak eğitimleri 1-Matrak Oyunu  a) Matrak Kalkan , b) Çift Matrak, c) Kalkan Tahta Kılıç 2-Tomak Oyunu 3-Cenk Oyunu (Güreş, Muşt Zen; Osmanlı Yumruk Sanatı, Leked Kup Depme; Osmanlı Tekme Sanatı )  4-(HIS)Herkes İçin Savunmadır. Türk kültüründe var olan güzel ahlak yapısını temel alan Matrak sporu; Cesaretli, Erdemli, Nitelikli ve Kültürlü sporcular yetiştirmeyi hedeflemektedir.
 
TARİHÇESİ
 
Türklerin tarih boyunca yaptıkları sporlar genel itibariyle Cenk/Savaş talimi maksatlı yapılmıştır. Matrak ilk defa Minyatürcü, Tarihçi, Matematikçi yönleri ile bilinen Ünlü Bilim adamı Matrakçı Nasuh ( 1480-1564 ) tarafından Osmanlı askerlerine öğretilmiştir. Sultan Dördüncü Murad Matrak oyununun 70 tekniğini öğrenmiştir. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Matrak’tan sıkça bahsetmektedir. Matrak, Tomak ve Cenk oyunu (Güreş, Muşt zen, Lekede Kup Depme ) Yeniçeriler, Sipahiler ve Osmanlı saray halkının günlük talimleri arasında önemli yer tutmuştur. Matrak bünyesinde bulunan oyun formatlı branşlar Osmanlı devletinin en yüksek derecedeki öğretim kurumu olan Enderûn-ı Hümâyûn’da birer bilim dalı olarak öğretilen sporlardır. Değişen ve gelişen silah teknolojisi ile Osmanlı İmparatorluğu’nda kılıç kalkan v.b. alet kullanımları ve eski Cenk talimleri yasaklanmıştır. (1826 Vaka-i Hayriye) Unutulmuş Türk ata sporu olan Matrak, Tomak ve Cenk oyunu ( Güreş, Muşt Zen; Osmanlı Yumruk Sanatı, Leked Kup Depme; Osmanlı Tekme Sanatı )  geleneksel yapılarına sadık kalınarak tüm spor kural ve kaideleri düzenlenerek araştırmacı spor adamı Efkan ÇALIŞ tarafından 2008 yılında tekrar hayata geçirilmiş ve kurulmuştur. 15 Haziran 2010 tarihinde Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu’na bağlanarak resmiyet kazanmıştır.
 
 
MATRAK  MALZEMELERİ
 
Matrak; Lobut şeklinde ucuna sünger dışına deri sarılmış sopa.
Kalkan; Yumuşak yuvarlak kalkan şeklinde küçük yastık.
Miğfer;  Kafanın tamamını koruyan kafa koruyucu.
Tahta Kılıç; Boyu 90 cm olan Türk kılıcı formatında sopa (pala).
Tomak ; 65 santimetrelik kırbaç şeklinde örülü 1 santimetre çapında ipin ucuna yumruk büyüklüğünde içi kar keçesi dışı deri olan yuvarlak Tomak iliştirilmiş oyun aleti.
Kıyafetler ; EğitmenlerYeniçeri kıyafetinden spor yapmak için geliştirilmiş Aba giyerler. Sporcular geleneksel kısa şalvar şeklinde pantolon ve kısa cepken yelek giyerler.
Kuşak ;  Kırmızı, Turkuvaz ve Siyah renklerde geleneksel geniş dolama kuşak.
Kolçak ;  Kolu, bileği ve eli koruyan tutmayı engellemeyen yarım eldiven.
Dizçek: Ayak üzeri ve kaval kemiğini korumak için özel tasarlanmış koruyucu malzeme.
Kasık koruyucu ; Kasık bölgesini korumak için özel tasarlanmış malzeme.
Göğüs Koruyucu ; Bayanların göğüs bölgesini korumak için özel tasarlanmış malzeme.
Zırh ; Vücudun tamamının koruması için özel tasarlanmış kıyafet.
...........
 
YARIŞMA KURALLARI
 
Genel Kurallar
a)      Müsabakaya katılacak sporcuların sıkletleri, kulüpleri ve hangi dalda müsabaka yapacakları yarışma öncesinde belirlenir. Sporcuların Lisans, Tescil, Vize ve Sağlık izin belgeleri yarışma öncesi kontrol edilir.
b)      Tüm oyunlarda müsabaka öncesi hakemlerin son kontrolünden sonra oyuncular karşılıklı “Benimle Cenk Meydanına çıktığınız için teşekkür ederim. “ derler ve karşılıklı selam verdikten sonra oyun başlar. Müsabaka sonunda ise “ Kasıtlı ve kasıtsız hatalarımdan dolayı özür dilerim.” derler ve karşılıklı selam verdikten sonra galip oyuncunun eli yukarı kaldırılarak oyunun sonucu açıklanır.
 
Matrak kalkan , Çift Matrak , Kalkan Tahta Kılıç ve
Tomak Oyunu Kuralları ve Yasak Hareketler ;
a)      Matrak Kalkan, Çift Matrak, Kalkan Tahta Kılıç ve Tomak oyununda sporcular   
Sıkletlerine göre belirlenmiş süre içinde üç oyun oynar. Üç oyundan ikisini alan sporcu kazanır.
b)      Matrak kalkan ve Çift matrak oyununda amaç rakibin kafasına matrakla dokunmaktır
her dokunuş bir puan değerindedir. Matrak kalkan ve Çift matrak oyununda rakibin kafası haricinde başka yerlerine vurmak yasaktır. Kafaya sert vuruşlar yasaktır.
c)      Kalkan tahta kılıç oyununda kafaya vuruş 3 puan, vücuda vuruş 2 puan, kol ve bacağa vuruş 1 puan değerindedir.
d)     Tomak oyununda sırta her vuruş 1 puan değerindedir. Sırt harici vuruşlar puan getirmez.
e)      Rakibe kalkanla vurmak, oyun aleti veya koruyucu malzemesi yere düşen rakibe vurmak yasaktır.
f)       Müsabakalarda oyun aletlerini bilinçli bir şekilde elden çıkarmak, yere atmak yasaktır.
g)      Kafa vurmak, tokat ve yumruk vurmak, tekme atmak, diz vurmak, cenk oyunu aşırma tekniği uygulamak yasaktır.
 
Cenk Oyunu Kuralları ve Yasak Hareketler ;
a)      Cenk Oyununda amaç rakibi Muşt Zen ve Leked Zen teknikleri yanı sıra Cenk Oyunu aşırma teknikleri ile aşırmak ve yerde yapılan mücadelede rakibe zarar vermeden pes ettirmek hedeflenir.
b)      Müsabıkların sıkletlerine göre belirlenmiş süre içinde rakibini pes ettiren oyunu kazanır.
c)      Beraberlik durumunda puana dayalı aynı süre ile bir oyun daha yapılır. Rakibe uygulanan etkin ve net Muştzen ve Leked kup tekniği 1 puan. Aşırma teknikleri temiz ve net uygulandığı takdirde; Rakibin ön düşmesi 2 puan, Rakibin yan düşmesi 3 puan, Rakibin Sırt üstü düşmesi 4 puan.
d)     İkinci oyun sonunda beraberlik olursa ilk puanı alanın kazandığı bir oyun daha yapılır.
e)      Rakibin sakatlayıcı yerlerine  vurmak yasaktır (sırt, kasık, boğaz, diz kapağı) Tek yada çift elle boğazı sıkmak yasaktır. Yerdeki rakibe vurmak, yerdeki rakibin ayaktaki rakibe vurması, tırnaklamak, ısırmak, rakibi  kafası üzerine gelecek şekilde aşırmak yasaktır.
Cezalar
a)      Hakemin dur ihtarına rağmen dinlememek ve hakemle münakaşa etmek, orta hakeme ve sayı hakemlerine sporcu veya antrenörlerin müdahale etmeleri yasaktır.
b)      Devamlı meydan dışına çıkma yasaktır.  
c)      Yarışma sonunda kazanan rakibin aşırı sevinç, böbürlenme veya üzüntü, isyan göstermesi yasaktır.
d)     Yasaklı hareketleri bilinçli bir şekilde yaptığı Baş hakem tarafından tespit edilenler diskalifiye olur.
e)      Yasaklı hareketleri yapan sporcu ikaz alır. Üç ikaz alan diskalifiye olur.
f)       Sportmenliğe yakışmayan her türlü hareket ve davranış kesinlikle yasaktır. Bu gibi durumlarda Antrenör ve sporcuya yönetmelikler çerçevesinde ceza verilir.
 
SIKLETLER VE YARIŞMA SÜRELERİ
 
Matrak müsabakası sıkletleri ve müsabaka süreleri aşağıya çıkarılmıştır:
a)Minik Sıkletler : 30-35-40-45-50-55-60-65-+75 olmak üzere 9 sıklettir. Yaş Grubu 12-15 yaşlarında olacaktır. Matrak ve Tomak oyununda Müsabaka süresi miniklerde 3 oyun 2 dakikadır. Cenk Oyununda 3 dakikalık tek oyun.
b)Yıldız Sıkletler : 35-40-45-50-55-60-65-70-+85 olmak üzere 9 sıklettir. Yaş Grubu 15-17 yaşlarında olacaktır. Matrak ve Tomak oyununda Müsabaka süresi yıldızlarda 3 oyun 3 dakikadır. Cenk Oyununda 5 dakikalık tek oyun.
c) Genç Sıkletler : 50-55-60-65-70-75-80-90-120 olmak üzere 9 sıklettir. Yaş Grubu 17-20 yaşlarında olacaktır. Matrak ve Tomak oyununda Müsabaka süresi gençlerde 3 oyun 3 dakikadır. Cenk Oyununda 5 dakikalık tek oyun.
ç) Büyük Sıkletler : 55-60-65-70-75-80-90-100- +110 olmak üzere 9 sıklettir. Yaş Grubu 18 ve yukarı yaşlarında olacaktır. Matrak ve Tomak oyununda Müsabaka süresi büyüklerde 3 oyun 3 dakikadır. Cenk Oyununda 5 dakikalık tek oyun.
d) Köy düğünlerinde yapılacak Tomak Müsabakalarında 30-35-40-45-50-55-60-65-70-80-90-100-+110 olmak üzere 13 sıklettir. Tomak oyununda müsabaka süresi 3 oyun 3 dakikadır.
 
CENK MEYDANI
 
Tüm Matrak yarışmaları yaz aylarında açık alan çim sahalarda yapılır. Kış aylarında ise  kapalı spor salonlarında güreş minderi veya özel hazırlanmış yer döşemeleri üzerinde yapılır. Bu alan iç halka çapı 7 metre dış halka 9 metre olacak şekildedir. Dış halkanın etrafında 1,5 metrelik korunma alanı olur. Çim sahalarda yukarda belirtilen sınırlar beyaz kalın çizgi ile belirtilir. Saha etrafı geleneksel çadır vb. yapılarla sporcuların beklemeleri için alanlar oluşturulur.
 
CENK MÜZİĞİ
 
Tüm müsabakalarda yarışmaların seyrini etkilemeyecek şekilde Mehter müzikleri çalınır.
 
HAKEMLER
 
Tüm müsabakalarda bir orta hakem ve iki sayı hakemi yarışmayı yönetir. Masa hakemleri; fikstür, süre ve baş hakem olmak üzere 3 kişidir. Bir yarışma için toplamda 6 hakem görev alır.
 BİZ UNUTMUŞTUK, ŞİMDİ YENİDEN...
 
Kaynak: Türkiye Geleneksel Spor Dalları Fedarasyonu
 
 


Yorum Yaz - Arşiv   
15230 kez okundu

Yorumlar

yok     05/03/2012 17:58

BİR İŞİ Bilen yapar Az bilen akıl verir Bilmeyen eleştirir Yapamayan Çamur atar..
mehmet özkan
SPONSORLARIMIZA TEŞEKKÜR EDERİZ


  www.dersan.com.tr
www.youtube.comdersanmedia